آموزش حرفه ای شعر و ترانه :: وب سایت رسمی متین شریفی

۱۶ اسفند

شباهت وزن عروضی و وزن اهنگی

برای شاعر شدن چقدر زمان لازمه؟

حروف مالکیت در قافیه

شباهت وزن عروضی و وزن اهنگی

شباهت وزن عروضی و وزن اهنگی

هر مصرعی یک وزن عروضی دارد و یک وزن آهنگی که هر دو در ریتم یکسان هستند و اگر یکسان نباشند یعنی اشتباه شده است.

مثلا دیوانه ام کردی چرا

که وزن عروضی این مصرع میشود: مستفعلن مستفعلن

و وزن آهنگی آن چیزی شبیه به این ریتم است : لای لای لا لای ، لای لای لا لای

که در اینجا ریتم مستفعلن مستفعلن هم همین لای لای لا لای ، لای لای لا لای است و با همین آهنگ خوانده میشود.

پس اگر به شما وزن عروضی داده شد باید بر اساس ریتم آن مصرعهای خودتان را بنویسید به شکلی که تمام مصرعها دقیقا همان ریتم وزن عروضی را داشته باشد(مثل تمرین آنلاین)

❌بستن

برای شاعر شدن چقدر زمان لازمه؟

برای شاعر شدن چقدر زمان لازمه؟

این موضوع برای همه ی آدمها هست که وقتی کاری رو شروع میکنند دوست دارند زود به نتیجه برسند ولی خیلی از کارها بخصوص هنر چیزی نیست که بشه به سرعت بدست آورد و زمان میبره تا کسی بتونه در هنر خودش رو پیدا کنه و بدونه با خودش و هنرش قراره چیکار کنه و سطح خودش رو بسنجه و حتی باز اگه به تلاش بیشتر نیاز هست به تمرین و تکرار ادامه بده تا جایی که واقعا به مرحله ی خوبی برسه.

هنری مثل شعر ، باید در تمام مراحل چه شروع و چه نتیجه همراه با اشتیاق باشه چون هنر مسابقه نیست که بگیم باید زودتر برنده بشیم، هنر رود جاری هست که باید از در جریان بودنش لذت برد.

اگه دلتون میخواد سریع تر به نتیجه برسید باید بیشتر تلاش کنید تا در زمان کمتری بتونید موفقیت رو کسب کنید اما تصور نکنید بدون گذر زمان و بدون تمرین میشه موفق بود.

شاعر با شعر حرف میزنه ، پس چرا باید برای حرف زدن عجله کرد؟ میشه همیشه شعر نوشت و به مرور زمان بهتر شد.

ناکامی در سرودن برای خیلی از شاعرها در اوایل سرودن اتفاق میوفته و خیلی آدم رو خسته میکنه تا اندازه ای که میخوای بیخیال شاعری بشی، ولی اگه کسی طرز نگاهش رو نسبت به شعر اینطور قرار بده که خودش رو مشتاق و بی قرار شعر بدونه و بگه اگر من شعر رو رها کنم به علاقه ی خودم پشت کردم و از طرفی سرودن شعر رو برای خودش مثل نفس حیاتی بدونه به سادگی دست از تلاش بر نمیداره.

پیشرفت در هدفی وجود نداره که برای شما سرگرمی هست، شما وقتی به سطح بالاتری میرسید که خیلی جدی برای هدفتون تلاش کنید.

و نکته ی آخر اینکه تلاش بدون دقت فایده نداره و تمرکز و دقت لازمه ی تلاش شماست.

❌بستن

حروف مالکیت در قافیه

حروف مالکیت در قافیه

حروف مالکیت چیه؟ حرف یا حروفی که به آخر کلمه اضافه میشه تا کلمه رو به کسی یا چبزی نسبت بده مثل م ش ت مان شان تان در کلمه ی کتابم کتابش کتابت کتابمان کتابشان کتابتان.

برای زیباتر شدن قافیه ، اگه کلمه حروف مالکیت داشت ابتدا ریشه ی اصلی کلمه رو مشخص میکنیم و بعد قافیه ی اون رو تعیین میکنیم و به قافیه های تعیین شده ، همون حرف مالکیت رو اضافه میکنیم

مثلا برای کتابم ریشه اصلی کلمه کتاب هست که قافیه هاش میشه جواب عذاب که بهشون م مالکیتی که در کتابم بود رو اضافه میکنیم و میشه جوابم عذابم.

وقتی حروف مالکیت بیش از یک حرف باشه مثل مان ، میتونید در صورتی که نیاز باشه همون سه حرف رو ثابت قافیه قرار بدید ، مثلا کتابمان با جان قافیه بشه مثلا بیت «متن کتابمان چه شد، عشق و قسم به جان چه شد»

وقتی حرف مالکیت فقط یک حرف باشه اصلا زیبایی نداره که م مالکیت رو در نظر نگیریم و مثلا کتابَم رو با غَم قافیه بگیریم مگر اینکه واقعا مجبور مجبور باشیم(البته در ترانه راحت تر میشه این کار رو کرد)

نکته: نشانه ی جمع مثل «ان» هم میتونه نوعی مالکیت به حساب بیاد چون در واقع داره اسم یا صفتی رو به کسانی یا چیزهایی نسبت میده مثلا وقتی میگیم مستان یعنی مستی رو داریم به کسانی نسبت میدیم و چون ریشه ی کلمه مست هست قافیه ای مست رو انتخاب میکنیم و بهش ان رو اضافه میکنیم مثل دستان ، می پرستان ...

ولی چون کلمات به صورت جمع همیشه قافیه های زیادی ندارند بهتره که همون «ان» حرف ثابت قافیه باشه چون در کلمه ای مثل درختان مگه درخت چندتا قافیه داره پس درختان با کلماتی که اخرش «ان» باشه مثل جان میتونه قافیه باشه

❌بستن

مفهوم قوی

مفهوم قوی

وقتی صحبت از مفهوم میشه باید بدونیم که ما قراره چه چیزی رو بنویسیم؟

مفهوم در شاعری میتونه از دید هر کسی تعاریف مختلفی داشته باشه ولی از دید بنده مفهوم یعنی بیرون کشیدن فلسفه از دل حقیقت و بازگو‌ کردن اون فلسفه به شکلی زیبا و قابل فهم و تاثیرگذار...

فلسفه یعنی شما باید در مورد چیزی حرف بزنید که مردم عادی یا نمیدونن و نمیتونن بگن و یا اینکه میدونن و نمیتونن بگن...

پس حرف زدن در مورد چیزهای ساده و پیش پا افتاده که مردم توی کوچه و بازار میگن اسمش مفهوم فلسفی مناسب برای شعر و نوشتن نیست

عمیق فکر کنید تا به فلسفه ها پی ببرید. زندگی هر انسانی در هر لحظش از بچگی تا بزرگسالی پر از فلسفه های مختلفه. توی نوشتن جوری بنویسید که بخشی از فلسفه ی زندگی هم در اون قرار داشته باشه

وقتی میگیم عمیق بنویسید یعنی حرف دلتون رو بگید و با کلمات بازی نکنید و به هر اندازه که زندگی و جهان پیرامون خودتون رو درک کردید بنویسید.

❌بستن

نحوه استفاده از قواعد

نحوه استفاده از قواعد

دلیل این توضیحات برای این هست که گاهی بعضی از دوستان بعد از آموزش سردرگم میشن که باید چیکار کنن و چطور از قواعدی که یاد گرفتند استفاده کنند.

نکاتی که یاد گرفتید عبارت اند از : هجا و عروض و وزن و قافیه و ردیف که در مورد هر کدوم به ترتیب صحبت میکنیم.

اولین موضوع هجا و عروض برای فهم بهتر وزن مصرع هست و شاعری که میخواد وزن رو بشناسه بهتره اول با این قواعد آشنا بشه تا جزئیات وزن رو بهتر متوجه بشه و اگه آموزش داده نشه ممکنه که شاعر یا ترانه سرا در مرحله وزن آهنگی دچار مشکل بشه چون با جزئیات وزن آشنا نیست...

ولی باید بگیم قواعد هجا و عروض که به فهم بهتر وزن کمک میکنه کاربردش در تشخیص وزن عروضی مصرعهایی هست که از قبل نوشته شده و این تشخیص رو شاعر یا ترانه سرا باید بلد باشه چون ممکنه برای تشخیص وزن مصرعهای نوشته شده در آینده بهش نیاز داشته باشه و خیلی هم راحته یعنی هجاها بر اساس خط و یو مشخص میشه و بر اساس جدول وزن عروضی مصرع تشخیص داده میشه...

اما باید بدونیم که هجا و عروض در هنگام نوشتن شعر کاربردی نداره چون شاعر موقع نوشتن شعر باید بر اساس وزن آهنگی مصرع اول ، تمام مصرعهای بعدی رو دقیقا به اندازه آهنگ و ریتم مصرع اول بنویسه... پس یعنی کلا این هجا و عروض رو که یاد گرفتیم و به ما در فهم وزن کمک کرد رو کنار میذاریم تا یک روزی به دردمون بخوره و برای نوشتن شعر کاری باهاش نداریم...

موضوع بعدی وزن هست البته نه وزن عروضی که بر اساس جدول مشخص میشد ، بلکه منظور وزن آهنگی هست یعنی ریتم و آهنگ مصرع که در جلسه دوم کار شد... مهارت پیدا کردن در وزن آهنگی که در طول جلسه دوم تمرین شد که چطور بر اساس ریتم مصرعها رو بنویسیم حتما نیاز به تمرین زیاد داره که بارها و بارها ریتم مصرعها رو به خاطر بسپارید و بر اساس اون ریتم بنویسید تا به مرور زمان ذهن شما موزون بشه و این کار سخت نیست فقط یه کم علاقه و پشتکار میخواد که البته هنر کلا نیاز به تمرین و پشتکار داره تا نتبجه بده.

موضوع بعدی قافیه و ردیف هست که قواعدش گفته شده و دیگه تکرار نمیکنم که وقتتون گرفته نشه

حالا باید چیکار کنید؟

حالا که قواعد رو یاد گرفتید خیلی راحت قواعد رو برای سرودن به کار میگیرید به این صورت که یکی از قالبهای سبک کلاسیک رو انتخاب میکنید و طبق اون مینویسید مثلا قالب غزل ... برای نوشتن غزل ، یک مصرع با وزن آهنگی یعنی با یک ریتم خوب و خوش آهنگ طبق موضوع دلخواهتون مینویسید به طوری که آخر مصرع کلمه مناسبی باشه تا به عنوان قافیه در نظر بگیریم... بعد مصرع های بعدی رو دقیقا به اندازه و آهنگ ریتم مصرع اول مینویسید به شکلی که کلمه آخر مصرعهای دوم و چهارم و ششم و هشتم و دهم و... با کلمه آخر مصرع اول هم قافیه باشه... البته اگه غزل ردیف داشته باشه ردیف بعد از قافیه در تمام مصرع های قافیه دار تکرار میشه.

به این صورت شما یک غزل نوشتید!

(نکته: اگه شما آموزش ترانه شرکت کردید کلام پایانی با شما هم همه توضیحات بالا رو شامل میشه فقط تفاوتش این هست که شما وزن ترانه رو یاد گرفتید و نکات ترانه رو که در طول جلسه یاد گرفتید به کار میگیرید و با لحن مختص ترانه بیشتر در قالبهایی شبیه به مثنوی یا چهارپاره مینویسید)

حرف آخر : سرودن به دو شکل انجام میشه کوششی و جوششی!

تا وقتی که هنوز فکر میکنید مهارت کافی در استفاده از قواعد ندارید لازمه که قلم به دست بشین و کوشش کنید و کوششی بنویسید تا ماهیچه های ذهنتون قوی بشه و مهارتتون بالا بره...

از وقتی دیدین که مهارت کافی رو پیدا کردین دیگه میتونید هر وقت که احساس کردین در راستای سرودن حرفی برای گفتین دارین و نسبت به موضوعی دغدغه نوشتن دارین به صورت جوششی چیزی که از ذهن شما جوشش میکنه رو در قالب دلخواه بنویسید!

تعدادی از پرکاربردترین قالبهای کلاسیک:

علامتها در تصویر ، جای قافیه رو نشون میده!

مطالبی که شما یاد گرفتید کافیه تا با این قواعد شعری بدون اشکال بنویسید پس خودتون رو در مطالب عجیب و گیج کننده اینترنت و کتابها سردرگم نکنید ولی حتما این قواعد که گفتیم رو زیاد مرور و تمرین کنید تا مهارتتون هر روز بیشتر بشه.

❌بستن

اختیارات شاعری

اختیارات شاعری

در کل موضوع اختیارات شاعری راحته

اختیارات رو برای این ایجاد کردن که وزن عروضی با وزن آهنگی(ریتم) با استفاده از اختیارات یکسان بشه

____________________________

۱- حرف قبل ا گاهی میتونه سر هم خونده بشه

مثلا از آن خونده میشه اَ زان

مثلا آخر از خونده میشه آ خ رز

اینکه از کجا تشخیص بدیم دو تا حرف سر هم خونده میشه از نحوه بیان مشخص میشه مثلا نمیشه کتاب من رو گفت کتا بم ن

توی ۹۵درصد مواقع آ و اَ باعث سر هم خوندن حروف میشن

____________________________

۲- گاهی هجای اخر کلمه رو در وسط مصرع میشه کوتاه در نظر گرفت

مثلا راهیِ غم که میتونه یِ کوتاه در نظر گرفته بشه ، که میشه «را هی ی غم» که هی رو کوتاه حساب میکنیم تا وزن عروضی بشه خط یو یو خط مفتعلن....... چون مفتعلن ریتمش بیشتر به راهی غم میخوره و هدف از اختیارات هم همینه که در صورت امکان وزن عروضی با وزن آهنگی(ریتم) یکسان بشه

____________________________

۳- تبدیل هجای کوتاه به بلند که اگه جایی لازم شد میتونی هجای کوتاه رو بلند در نظر بگیری

____________________________

۴- گاهی یک هجای اضافه در اخر مصرع ، در تشخیص وزن عروضی حساب نمیشه

مثل #باز در آخر مصرع که میشه خط،یو که در اینجا یو رو میشه حساب نکرد تا وزن درست باشه که این موضوع بیشتر برای وقتی هست که یک کلمه در آخر مصرع ، اخرش هجای کشیده باشه مثل نیست ، بیست، پشت ، مشت ....

____________________________

اختیارات کمک میکنه مثلا دوتا مصرع که روبروی هم هستن ، هجاهاشونو طبق اختیارات تغییر بدی تا یکسان بشه البته نه اینکه الکی تغییر بدی

مثلا توی مصرع اول یک هجای کوتاهه که توی مصرع دوم روبروی همون یک هجای بلنده، پس اولی رو هم بلند در نظر میگیریم

یا مثلا توی مصرع اول #از_آن داریم ولی توی مصرع دوم روبروی همون وزن شده فَعَل...

پس ما هم اَ زان میخونیم که بشه فَعَل...

همیشه استفاده از اختیارات به این بستگی داره که هجاهای روبروی هم در دو مصرعِ روبروی هم ، اگه یکسان نیستند بتونیم یکسانشون کنیم

البته فقط در مواقع ضروری طبق قواعد اختیارات باید انجام بشه... نه اینکه الکی تغییر ایجاد کنیم چون باعث به هم ریختن وزن میشه

استفاده از اختیارات به هوش شاعر بستگی داره که بلد باشه کجا استفاده کنه...

مثل مکانیکی که با هوش خودش میدونه کجا از چه نوع آچاری استفاده کنه

❌بستن

چگونه بهتر رساندن مفهوم

چگونه بهتر رساندن مفهوم

در سرودن برای اینکه مفهوم رو بهتر برسونیم باید از لحن بیان خوبی استفاده کنیم یعنی اینکه نوع بیان ما برای مخاطب دلنشین تر باشه و باعث بشه زودتر به فهم صحیح از کلام ما برسه... برای این کار بهتره که سروده های ما به طرز صحبت ما نزدیک تر باشه یعنی مثلا اگه در حرف زدن روزمره میگیم: «از تو چه پنهون هنوزم نگران هستم» ، پس توی سرودن هم دقیقا به همین شکل حس خودمون رو بیان کنیم یعنی مثلا در شعر بگیم:(از تو چه پنهان نگرانم هنوز ) یا در ترانه به صورت عامیانه بگیم:( از تو چه پنهون نگرانم هنوز )‌

شما باید سعی کنید نزدیکترین بیان به حس خودتون رو استفاده کنید که در بین صحبتهای همه جامعه وجود داره مثلا همین از تو چه پنهون رو ، همه به همین شکل میگن ، کسی نمیگه چه پنهونم از تو... چون اگه بگه چه پنهونم از تو ، کاملا حس و مفهوم عوض میشه و مخاطبی که میخونه یه مفهوم دیگه ای رو برداشت میکنه که منظور شما نبوده... پس خیلی روی چگونگی بیانتون در سرودن دقت کنید که کاملا حس قوی رو منتقل کنه... اصطلاحاتی که شما استفاده میکنید هر چقدر شباهتشون با اصطلاحات جامعه بیشتر باشه مخاطب بیشتر جذب کلام شما میشه و حس بهتری رو‌ از خوندن آثار شما پیدا میکنه!

❌بستن

چرا مطالب کتابخانه زیاد نیست؟

چرا مطالب کتابخانه زیاد نیست؟

کار سختی نیست از جاهای مختلف هزاران مطلب کپی کنیم اینجا ولی چه فایده ای داره؟ جز سردرگمی!

تمام مطالب کتابخانه با دست تایپ شده و چکیده ای از بهترین تجربیات سالها فعالیت شاعرانه هست در مسیری یادگیری قواعد مفید و کاربردی.

به امید خدا هر چیزی نیاز به گفتن داشته باشه به مطالب اضافه خواهد شد.

❌بستن

جمله بندی در شعر

جمله بندی در شعر

«یکی از مواردی که در شعر خیلی اهمیت دارد و باید رعایت شود جمله بندی زیباست که در آن تمام کلمات برای تکمیل گفتار خاصی استفاده شده اند و از بازی با کلمات خودداری شده است. بازی با کلمات یعنی کلمه جایگاه خاصی در شعر ندارد و فقط برای پر کردن وزن از آن استفاده شده است. در یک مصرع تا جایی که میشود جمله را با کلمات ضروری تر پر کنید. {مثال برای فهم بهتر: فکر کنید شما صاحب رستورانی هستید که پنج نوع غذا دارد و از این پنج نوع غذا دو نوع غذا از همه بهتر است... یک مشتری می آید و میگوید دو نوع از بهترین غذاهایتان را میخواهم... قطعا در این حالت دو نوع غذای بهتر ، برای مشتری مناسب تر است} وقتی شما ذهنتان از کلمات مختلف پر است هنگامی که میخواهید در مورد چیزی حرف بزنید یا بنویسید اولویت با کلماتی خواهد بود که بیشتر مورد رضایت مخاطب است. وقتی مصرع را با کلمات عادی پر میکنید وزن شعر کامل میشود و جایی برای کلمات ضروری نخواهد بود مثلا فرض کنید در یک مصرع میخواهید این منظور را برسانید که [چرا وقتی من پریشان هستم تو میروی؟] و مصرع را به این صورت "من پریشانم تو وقتی میروی" مینویسید اما سوالی نشده چون منظور اصلی را ننوشتید!!!! در اینجا پریشانم یعنی من پریشانم و نیازی به (من) در مصرع نیست ، میروی هم یعنی تو میروی و نیازی به (تو) هم نیست... پس این دو را حذف میکنیم و مصرع را به این صورت مینویسیم "میروی وقتی پریشانم، چرا؟" البته این توضیحات به این معنی نیست که مثلا اگر پریشانم می آید نمیشود از (من) استفاده کرد بلکه به این معناست که تا وقتی برای رساندن منظور ، کلمات ضروری در اولویت هستند نباید از کلمات غیر ضروری استفاده کرد»

❌بستن

مفهوم ناب در شعر

مفهوم ناب در شعر

«گاهی شعرمان را که به افراد عادی نشان میدهیم آنها بخاطر مشاهده کلماتی که در شعر وجود دارد نظر میدهند. مثلا شاعر از کلمات دوری و جدایی و دلتنگی استفاده کرده و فردی که شعر را میخواند با دیدن کلمات وانمود میکند که مفهوم شعر را فهمیده که درباره دوری عاشق و معشوق است و.... اما اگر همین شعر را یک فرد صاحب نظر بخواند چون نگاهی حرفه ای به شعر دارد متوجه میشود که ارتباط بین کلمات ارتباط عمیق و نابی نیست... هیچوقت به تعریفهای افراد عادی از شعرتان دلخوش نکنید، همه ی افراد فرق شعر ناب و شعر معمولی را نمیدانند... به بالا بردن سطح شعرتان بیشتر اهمیت بدهید تا تعریف دیگران»

❌بستن

قافیه های زیبا را انتخاب کنیم

قافیه های زیبا را انتخاب کنیم

«سعی کنید همیشه در شعر از قافیه هایی استفاده کنید که حروف مختوم آن خوش اهنگ تر است. قافیه هایی که به لحاظ آوایی شباهت بیشتری به هم دارند برای مخاطبی که شعر را میخواند جذاب تر است. تا جایی که میتوانید قافیه هایی ناب که در شعر شاعران بزرگ هم زیاد است استفاده کنید مثل یار و نگار و بیدار و یا مثل خواب و جواب و حباب و.... و از کلماتی که حروف مختوم آن برای قافیه آوای زیبا و جالبی ندارد استفاده نکنید ، البته یادتان نرود نکته ی اصلی قافیه یعنی یکسان بودن حرف مختوم و علامت قبل آن باید همیشه رعایت شود و توضیحاتی که داده شد بیشتر تاکید بر آوای خوب حروف آخر قافیه دارد»

❌بستن

مرحله اول نقد شعر

مرحله اول نقد شعر

«به یاد داشته باشید در نقد ، هر شاعری تا جایی که توانایی و دانش شعری دارد باید خودش در مرحله ی اول شعر خودش را نقد کند به این معنا که اگر حس میکند جایی از شعرش مشکل دارد نباید به آن بی تفاوت باشد... باید آنقدر شعر خودش را بررسی کند که از نظر خودش دیگر مشکلی در شعر پیدا نکند و بعد از آن در مرحله دوم اگر تمایل داشت برای اطمینان بیشتر شعر را در اختیار استادی قرار دهد تا آن را نقد کند.... این توضیح یعنی تا وقتی مشکل شعر را بدانید و آن را رفع نکنید پیشرفت نمیکنید، مثل بعضیها که وقتی میگویی فلان جای شعرت مشکل دارد میگویند که میدانند ولی سعی در رفع آن نداشتند»

❌بستن

نقد شعر - چه کسی منتقد است؟

نقد شعر - چه کسی منتقد است؟

برای اینکه شعری نقد شود باید به این موضوع توجه داشت که چه کسی آن را نقد میکند. بسیاری از افراد اشعار خود را در اختیار افراد عادی که دانش شعری ندارند قرار میدهند تا آن را نقد کنند و جالب اینجاست که از این نقدها تاثیر هم میگیرند یعنی اگر کسی بگوید خوب است خیال میکند بهترین شعر را نوشته و اگر بگوید بد است گاهی چنان ناامید میشود که دیگر میلی به نوشتن ندارد. نقد شعر باید توسط کسی انجام شود که تخصصی در این زمینه دارد و خودش صاحب اشعار ناب و ارزشمند است، چنین فردی از روی خوش آمدن یا خوش نیامدن در مورد شعر دیگران نظر نمیدهد و نقد نمیکند بلکه از روی تجربه و دانشی که دارد شعر را بررسی و میزان موفقیت شاعر در نوشتن آن شعر را بیان میکند و اشکالات تخصصی که رفع آن باعث پیشرفت شاعر میشود را مورد نقد قرار میدهد. یک شاعر همیشه باید این را در نظر داشته باشد که در مراحل ابتدایی سرودن شعر از چه کسانی برای نقد شعر خودش کمک بگیرد و همینطور به یاد داشته باشد که شعر نهایی خودش را که از مرحله نقد اساتید گذشته است بدون اینکه دیگر نیاز باشد کسی آن را نقد کند به جامعه ارائه کند. افراد زیادی بودند و هستند و خواهند بود که به دلیل نقد نادرست افراد خانواده یا دوستان یا آشنایان یا کاربران مجازی که درک درستی از ساختار شعر ناب ندارند مورد کم لطفی قرار گرفتند و ناامیدانه شعر را کنار گذاشتند. از آن طرف هم افرادی هستند که بخاطر تشویق های بی مورد دیگران تا همیشه اشعاری معمولی و حتی ضعیف را نوشتند و دائماً این توهم را دارند که چه شاعر گرانقدری هستند و میگویند کسی قدر آنها را نمیداند...

❌بستن